زمان تقریبی مطالعه: 11 دقیقه
 

نوح (قرآن)





نوح علیه‌السلام اوّلين پیامبر فرستاده شده به سوى تمام مردم زمین‌ و اوّلين پيامبرى است كه عذاب -استیصال‌- در زمان وى نازل گرديد.
[۴] خزائلى، اعلام القرآن، ص ۶۴۱.
وى در ۳۵۰ سالگى يا ۴۸۰ سالگى به نبوّت مبعوث شد و ۹۵۰ سال در قوم خود زيست. قرآن کریم با اوصاف و القاب نيك از اين پيامبر بزرگ نام برده و هفتاد و یکمین سوره قرآن نيز به نام نوح است. در این مقاله آیات مرتبط با حضرت نوح علیه‌السلام معرفی می‌شوند.


۱ - آينده‌نگرى نوح



آینده‌نگری نوح علیه‌السلام از ایمان نياوردن فردى ديگر از قومش:
وَ قالَ نُوحٌ رَبِّ لا تَذَرْ عَلَى الْأَرْضِ مِنَ‌ الْكافِرِينَ دَيَّاراً إِنَّكَ إِنْ تَذَرْهُمْ يُضِلُّوا عِبادَكَ وَ لا يَلِدُوا إِلَّا فاجِراً كَفَّاراً.

۲ - اخوّت نوح



اخوّت نژادى نوح علیه‌السلام با قومش:
إِذْ قالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ أَ لا تَتَّقُونَ‌ . مقصود از اخوت نوح با قومش، برادرى قبيله‌اى است.

۳ - اذيّت نوح



اذيّت شدن نوح علیه‌السلام از سوى قوم کافر خود:
أَ لَمْ يَأْتِكُمْ نَبَؤُا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ قَوْمِ نُوحٍ‌ ... جاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّناتِ فَرَدُّوا أَيْدِيَهُمْ فِي أَفْواهِهِمْ‌ ...قالَتْ رُسُلُهُمْ‌ ... وَ ما لَنا أَلَّا نَتَوَكَّلَ عَلَى اللَّهِ‌ ... وَ لَنَصْبِرَنَّ عَلى‌ ما آذَيْتُمُونا ....

۴ - امتحان نوح



نجات نوح علیه‌السلام از توفان، امتحانى الهى براى او:
وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى‌ قَوْمِهِ‌ ... فَأَوْحَيْنا إِلَيْهِ أَنِ اصْنَعِ الْفُلْكَ‌ ... فَإِذَا اسْتَوَيْتَ أَنْتَ وَ مَنْ مَعَكَ عَلَى الْفُلْكِ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي نَجَّانا مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ‌ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ وَ إِنْ كُنَّا لَمُبْتَلِينَ.

۵ - تربيت‌هاى نوح



دعوت محبت‌آميز به تقوا، از روشهاى تربيتى نوح عليه‌السلام:
إِذْ قالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ أَ لا تَتَّقُونَ‌ وَ ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلى‌ رَبِّ الْعالَمِينَ.

۶ - تهديدهاى نوح



تهدید به عذاب قيامت، در تبلیغ نوح عليه‌السلام:
۱. لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى‌ قَوْمِهِ فَقالَ يا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ.
۲. أَنْ لا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ أَلِيمٍ.

۷ - خانه نوح‌



استغفار نوح علیه‌السلام براى مؤمنان وارد شده بر خانه خويش:
وَ قالَ نُوحٌ‌ ... رَبِّ اغْفِرْ لِي وَ لِوالِدَيَّ وَ لِمَنْ دَخَلَ بَيْتِيَ مُؤْمِناً ....

۸ - خشكسالى در دوران نوح



خشکسالی و قحطی، در دوران نوح عليه السلام:
إِنَّا أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى‌ قَوْمِهِ‌ ... فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كانَ غَفَّاراً يُرْسِلِ السَّماءَ عَلَيْكُمْ مِدْراراً. در تفسير آيه ياد شده گفته شده كه قوم نوح دچار خشكسالى و قحطى بودند.

۹ - خلافت نوح



نوح علیه‌السلام و همسفران وى در كشتى خلیفه و جانشينى غرق‌شدگان:
وَ اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ نُوحٍ‌ ... فَكَذَّبُوهُ فَنَجَّيْناهُ وَ مَنْ مَعَهُ‌ فِي الْفُلْكِ وَ جَعَلْناهُمْ خَلائِفَ وَ أَغْرَقْنَا الَّذِينَ كَذَّبُوا ....

۱۰ - دفاع نوح



دفاع نوح علیه‌السلام از خود، با پاسخى رأفت‌آميز در برابر اتّهام گمراهی از سوى قوم خويش:
لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى‌ قَوْمِهِ فَقالَ يا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ‌ قالَ الْمَلَأُ مِنْ قَوْمِهِ إِنَّا لَنَراكَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ‌ قالَ يا قَوْمِ لَيْسَ بِي ضَلالَةٌ وَ لكِنِّي رَسُولٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمِينَ.

۱۱ - دلدارى نوح



آگاهی نوح علیه‌السلام از ناشايستگى قومش براى ايمان، موجب دلدارى و رفع اندوه او از رفتارهاى آنان، عليه آن حضرت:
وَ أُوحِيَ إِلى‌ نُوحٍ أَنَّهُ لَنْ يُؤْمِنَ مِنْ قَوْمِكَ إِلَّا مَنْ قَدْ آمَنَ فَلا تَبْتَئِسْ بِما كانُوا يَفْعَلُونَ‌ وَ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا وَ وَحْيِنا وَ لا تُخاطِبْنِي فِي الَّذِينَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ.

۱۲ - دين نوح



سفارش خداوند به نوح علیه‌السلام جهت اقامه دین و مواظبت بر آن:
شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً ... أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ‌ ....

۱۳ - رفاه نوح



بشارت خداوند به رفاه و آسایش نوح عليه السلام، پس از توفان:
قِيلَ يا نُوحُ اهْبِطْ بِسَلامٍ مِنَّا وَ بَرَكاتٍ عَلَيْكَ‌ ....

۱۴ - سرزنش نوح



سرزنش نوح علیه‌السلام از سوى خداوند، به جهت درخواست غير مسئولانه براى نجات فرزندش:
وَ نادى‌ نُوحٌ رَبَّهُ فَقالَ رَبِّ إِنَّ ابْنِي مِنْ أَهْلِي وَ إِنَّ وَعْدَكَ الْحَقُّ وَ أَنْتَ أَحْكَمُ الْحاكِمِينَ‌ قالَ يا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صالِحٍ فَلا تَسْئَلْنِ ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنِّي أَعِظُكَ أَنْ تَكُونَ مِنَ الْجاهِلِينَ.

۱۵ - سرّ نوح



فاش شدن اسرار نوح علیه‌السلام از ناحيه همسرش:
ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ كَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ كانَتا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبادِنا صالِحَيْنِ‌ فَخانَتاهُ [[ما فَلَمْ يُغْنِيا عَنْهُما مِنَ اللَّهِ شَيْئاً وَ قِيلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِينَ‌ . طبق احتمالى،]] خيانت همسر نوح علیه‌السلام فاش كردن اسرار آن حضرت بوده است.

۱۶ - علم نوح



آگاهی نوح علیه‌السلام به حقايق غيبى و پنهان بر مردم، از سوى خدا:
لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى‌ قَوْمِهِ‌ .... وَ أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ.

۱۷ - عهد خدا با نوح



پیمان محكم خداوند از نوح علیه‌السلام و ساير پيامبران:
وَ إِذْ أَخَذْنا مِنَ النَّبِيِّينَ مِيثاقَهُمْ وَ مِنْكَ وَ مِنْ نُوحٍ‌ ... وَ أَخَذْنا مِنْهُمْ مِيثاقاً غَلِيظاً.

۱۸ - فرجام نوح



پايان سلامت‌آميز نوح علیه‌السلام پس از توفان، با امنیّت و برکت:
قِيلَ يا نُوحُ اهْبِطْ بِسَلامٍ مِنَّا وَ بَرَكاتٍ عَلَيْكَ‌ ....

۱۹ - مديريّت نوح



نقش بارز و محورى نوح علیه‌السلام در مديريّت همراهان خويش، در جريان حادثه توفان:
فَأَوْحَيْنا إِلَيْهِ أَنِ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا وَ وَحْيِنا فَإِذا جاءَ أَمْرُنا وَ فارَ التَّنُّورُ فَاسْلُكْ فِيها مِنْ كُلٍّ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ وَ أَهْلَكَ إِلَّا مَنْ سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ مِنْهُمْ وَ لا تُخاطِبْنِي فِي الَّذِينَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ‌ فَإِذَا اسْتَوَيْتَ أَنْتَ وَ مَنْ مَعَكَ عَلَى الْفُلْكِ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي نَجَّانا مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ‌ وَ قُلْ رَبِّ أَنْزِلْنِي مُنْزَلًا مُبارَكاً وَ أَنْتَ خَيْرُ الْمُنْزِلِينَ.

۲۰ - مكر عليه نوح



مکر و توطئه صاحبان زر و زور، عليه نوح عليه‌السلام:
قالَ نُوحٌ رَبِّ إِنَّهُمْ عَصَوْنِي وَ اتَّبَعُوا مَنْ لَمْ يَزِدْهُ مالُهُ وَ وَلَدُهُ إِلَّا خَساراً وَ مَكَرُوا مَكْراً كُبَّاراً.

۲۱ - موعظه‌هاى نوح



بى‌اثر بودن مواعظ نوح علیه‌السلام نسبت به قومش، در صورت اراده خدا بر اضلال آنان:
قالُوا يا نُوحُ قَدْ جادَلْتَنا فَأَكْثَرْتَ جِدالَنا فَأْتِنا بِما تَعِدُنا إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقِينَ‌ وَ لا يَنْفَعُكُمْ نُصْحِي إِنْ أَرَدْتُ أَنْ أَنْصَحَ لَكُمْ إِنْ كانَ اللَّهُ يُرِيدُ أَنْ يُغْوِيَكُمْ‌ ....

۲۲ - موعظه نوح



پرهيز از عمل جاهلانه، پند و موعظه خداوند به نوح عليه‌السلام:
وَ نادى‌ نُوحٌ رَبَّهُ‌ ... قالَ يا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صالِحٍ فَلا تَسْئَلْنِ ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنِّي أَعِظُكَ أَنْ تَكُونَ مِنَ الْجاهِلِينَ.

۲۳ - نجّارى نوح



نجّاری نوح علیه‌السلام و ساخت كشتى با تخته‌ها و ميخهاى چوبى:
كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ‌ ... وَ حَمَلْناهُ عَلى‌ ذاتِ أَلْواحٍ وَ دُسُرٍ.

۲۴ - نوح و آزادى‌



نوح عليه‌السلام، منزّه از اجبار مردم به پذیرش دین:
وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً .... أَ نُلْزِمُكُمُوها وَ أَنْتُمْ لَها كارِهُونَ.

۲۵ - نوح و ابراهيم



نوح علیه‌السلام پدر بزرگ ابراهیم علیه‌السلام:
أُولئِكَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ مِنْ ذُرِّيَّةِ آدَمَ وَ مِمَّنْ حَمَلْنا مَعَ نُوحٍ وَ مِنْ ذُرِّيَّةِ إِبْراهِيمَ‌ ...مقصود از «ممن حملنا مع نوح» سام فرزند نوح است كه ابراهيم علیه‌السلام از نسل او است.

۲۶ - نوح و خسران‌



احساس خسران نوح علیه‌السلام در صورت محروميّت از مغفرت و رحمت الهی:
وَ نادى‌ نُوحٌ‌ ... قالَ رَبِّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ أَنْ أَسْئَلَكَ ما لَيْسَ لِي بِهِ عِلْمٌ وَ إِلَّا تَغْفِرْ لِي وَ تَرْحَمْنِي أَكُنْ مِنَ‌ الْخاسِرِينَ.

۲۷ - نوح و مؤمنان‌



مؤمنان، داراى ارزشى برتر نزد نوح عليه‌السلام:
۱. وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى‌ قَوْمِهِ‌ .... وَ ما أَنَا بِطارِدِ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّهُمْ مُلاقُوا رَبِّهِمْ وَ لكِنِّي أَراكُمْ قَوْماً تَجْهَلُونَ.
۲. إِذْ قالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ أَ لا تَتَّقُونَ‌ قالُوا أَ نُؤْمِنُ‌ لَكَ وَ اتَّبَعَكَ الْأَرْذَلُونَ‌ وَ ما أَنَا بِطارِدِ الْمُؤْمِنِينَ.

۲۸ - نوح و يعقوب



نوح عليه السلام، پدر نسبى یعقوب علیه‌السلام:
أُولئِكَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ مِنْ ذُرِّيَّةِ آدَمَ وَ مِمَّنْ حَمَلْنا مَعَ نُوحٍ وَ مِنْ ذُرِّيَّةِ إِبْراهِيمَ وَ إِسْرائِيلَ‌ ... مقصود از «ممن حملنا مع نوح» سام فرزند نوح است كه ابراهيم و يعقوب عليهماالسلام از نسل وى مى‌باشند.

۲۹ - نياكان نوح‌



نوح عليه‌السلام، از نسل آدم:
إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى‌ آدَمَ وَ نُوحاً ... ذُرِّيَّةً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ.

۳۰ - وصاياى نوح



سفارش نوح علیه‌السلام به همراهان خود براى تبرک جستن به نام خدا، به هنگام سوار شدن بر كشتى:
وَ أُوحِيَ إِلى‌ نُوحٍ‌ ... وَ قالَ ارْكَبُوا فِيها بِسْمِ اللَّهِ مَجْراها وَ مُرْساها إِنَّ رَبِّي لَغَفُورٌ رَحِيمٌ.

۳۱ - پانویس


 
۱. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج ۱، ص ۱۷۸.    
۲. سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر، الدر المنثور، ج ۳، ص ۴۷۹.    
۳. زحیلی، وهبه، التفسیر المنیر، ج ۲۹، ص ۱۳۷.    
۴. خزائلى، اعلام القرآن، ص ۶۴۱.
۵. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج ۱، ص ۱۷۹-۱۸۰.    
۶. نوح/سوره۷۱، آیه۲۶.    
۷. نوح/سوره۷۱، آیه۲۷.    
۸. شعراء/سوره۲۶، آیه۱۰۶.    
۹. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۵، ص ۲۹۵.    
۱۰. ابن جوزی، عبدالرحمان بن علی، زاد المسیر فی علم التفسیر، ج ۳، ص ۳۴۳.    
۱۱. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۹.    
۱۲. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۱۰.    
۱۳. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۱۲.    
۱۴. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۲۳.    
۱۵. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۲۷.    
۱۶. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۲۸.    
۱۷. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۳۰.    
۱۸. شعراء/سوره۲۶، آیه۱۰۶.    
۱۹. شعراء/سوره۲۶، آیه۱۰۹.    
۲۰. اعراف/سوره۷، آیه۵۹.    
۲۱. هود/سوره۱۱، آیه۲۶.    
۲۲. نوح/سوره۷۱، آیه۲۶.    
۲۳. نوح/سوره۷۱، آیه۲۸.    
۲۴. نوح/سوره۷۱، آیه۱.    
۲۵. نوح/سوره۷۱، آیه۱۰.    
۲۶. نوح/سوره۷۱، آیه۱۱.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۵۴۳.    
۲۸. مقاتل بن سلیمان، تفسیر مقاتل بن سلیمان، ج ۴، ص ۴۵۰.    
۲۹. یونس/سوره۱۰، آیه۷۱.    
۳۰. یونس/سوره۱۰، آیه۷۳.    
۳۱. اعراف/سوره۷، آیات۵۹-۶۱.    
۳۲. هود/سوره۱۱، آیه۳۶.    
۳۳. هود/سوره۱۱، آیه۳۷.    
۳۴. شوری/سوره۴۲، آیه۱۳.    
۳۵. هود/سوره۱۱، آیه۴۸.    
۳۶. هود/سوره۱۱، آیه۴۵.    
۳۷. هود/سوره۱۱، آیه۴۶.    
۳۸. تحریم/سوره۶۶، آیه۱۰.    
۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۴۷۹.    
۴۰. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، ج ۴، ص ۵۷۲.    
۴۱. اعراف/سوره۷، آیه۵۹.    
۴۲. اعراف/سوره۷، آیه۶۲.    
۴۳. احزاب/سوره۳۳، آیه۷.    
۴۴. هود/سوره۱۱، آیه۴۸.    
۴۵. مؤمنون/سوره۲۳، آیات۲۷-۲۹.    
۴۶. نوح/سوره۷۱، آیه۲۱.    
۴۷. نوح/سوره۷۱، آیه۲۲.    
۴۸. هود/سوره۱۱، آیه۳۲.    
۴۹. هود/سوره۱۱، آیه۳۴.    
۵۰. هود/سوره۱۱، آیه۴۵.    
۵۱. هود/سوره۱۱، آیه۴۶.    
۵۲. قمر/سوره۵۴، آیه۹.    
۵۳. قمر/سوره۵۴، آیه۱۳.    
۵۴. هود/سوره۱۱، آیه۲۵.    
۵۵. هود/سوره۱۱، آیه۲۸.    
۵۶. مریم/سوره۱۹، آیه۵۸.    
۵۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۶، ص ۸۰۲.    
۵۸. بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل، ج ۴، ص ۱۴.    
۵۹. هود/سوره۱۱، آیه۴۵.    
۶۰. هود/سوره۱۱، آیه۴۷.    
۶۱. هود/سوره۱۱، آیه۲۵.    
۶۲. هود/سوره۱۱، آیه۲۹.    
۶۳. شعراء/سوره۲۶، آیه۱۰۶.    
۶۴. شعراء/سوره۲۶، آیه۱۱۱.    
۶۵. شعراء/سوره۲۶، آیه۱۱۴.    
۶۶. مریم/سوره۱۹، آیه۵۸.    
۶۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۶، ص ۸۰۲.    
۶۸. آل‌عمران/سوره۳، آیه۳۳.    
۶۹. آل‌عمران/سوره۳، آیه۳۴.    
۷۰. هود/سوره۱۱، آیه۳۶.    
۷۱. هود/سوره۱۱، آیه۴۱.    


۳۲ - منبع


مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۴۹۱، برگرفته از مقاله «نوح علیه‌السلام».    


رده‌های این صفحه : حضرت نوح | موضوعات قرآنی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.